Casimir Pulaski, een held van de Amerikaanse Revolutie: man, vrouw of allebei? (2024)

Casimir Pulaski. Zijn naam zegt u misschien niet zo veel, maar in Polen en in de VS is hij wel een beroemde en gevierde militair. Hij werd geboren in 1745 in Warschau als Kazimierz Michał Wacław Wiktor Pułaski, in een Poolse aristocratische familie. Hij kreeg er een militaire opleiding, die hij later inzette als oprichter en leider van de opstand tegen de Russische invasie in Polen. Die opstand mislukte, en in 1772 vluchtte hij naar Parijs.

Tijdens zijn verblijf daar ontmoette hij niemand minder dan Benjamin Franklin, die in 1776 mee de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring had opgesteld. Franklin kon Pulaski ervan overtuigen om naar Amerika te gaan en te strijden tegen de Britten in de Onafhankelijkheidsoorlog. Pulaski sloot zich aan bij het leger onder leiding van generaal George Washington, later de eerste president van de VS. Hij ontpopte zich als opvallend, vurig en gedreven, hij maakte snel naam en faam. In 1777 redde hij het leven van Washington.

Pulaski klom snel op binnen de rangen van het leger en werd generaal. Hij hervormde ook de Amerikaanse cavalerie (de militaire eenheid te paard, nvr). In 1779 raakte hij zwaargewond bij de slag om Savannah, Georgia, hij overleed kort daarna, op 34-jarige leeftijd. Hij werd begraven in Savannah en kreeg een groot grafmonument. Hij is een van de acht mensen die na hun dood het Amerikaanse staatsburgerschap kregen, een uitzonderlijke eer.

(lees verder onder de foto)

Eind jaren 90 werd het grafmonument voor Pulaski in Savannah verwijderd voor herstel. De kans voor onderzoekers om de stoffelijke resten van de beroemde oorlogsheld op te graven en te bestuderen. Charles Merbs, forensisch antropoloog aan Arizona State University, werkte ervoor samen met Karen Burns, forensisch wetenschapper aan University of Georgia.

De stoffelijke resten zaten opgeborgen in een metalen container onder het grafmonument. Op de website van Arizona State University vertelt Merbs over het moment waarop hij en Burns Pulaski's skelet voor het eerst zagen. "Dr. Burns zei me, voor ik naar binnenging: 'Ga naar binnen en loop niet schreeuwend weg. Bestudeer het heel voorzichtig en grondig en laat ons dan eens samenzitten en erover praten.' Ik ging naar binnen en zag onmiddellijk wat ze bedoelde. Het skelet is zo vrouwelijk als maar kan zijn."

Een vrouwelijk skelet in het graf van oorlogsheld Casimir Pulaski? De wetenschappers stonden voor een raadsel. De meest voor de hand liggende vraag: waren die stoffelijke resten wel van Pulaski? Waren ze niet per ongeluk verwisseld geraakt?

(lees verder onder de foto)

Merbs en Burns onderzochten het skelet. Gestalte, leeftijd en algemene lichaamsbouw leken alvast overeen te komen met Pulaski. Ze vonden ook littekens van verwondingen die Pulaski opgelopen had tijdens veldslagen en die beschreven waren. Bovendien vertoonde het skelet de typische kenmerken van mensen die veel paardrijden, het horse rider's syndrome.

Het bekken van het skelet echter, dat had een typisch vrouwelijke vorm. Het mannelijke bekken is meer hartvormig, het vrouwelijke bekken meer ovaal. "Alles klopte, behalve dat bekken", zegt Merbs. "Dat was zo vrouwelijk als maar kon zijn." Ook de gezichtsstructuur en de kaaklijn leken meer vrouwelijk te zijn.

De volgende stap: DNA-onderzoek. Aangezien het te onderzoeken DNA via de vrouwelijke lijn doorgegeven werd, gingen Merbs en Burns op zoek naar verwanten van Pulaski.In Polen vonden ze verre familie terug, een lang overleden achterkleindochter van een broer of zus van Pulaski, die niet getrouwd was en geen kinderen had.

DNA-onderzoek stond toen nog in de kinderschoenen. Merbs en Burns vergeleken DNA-stalen uit het graf van Pulaski in de VS met DNA-stalen uit Polen, maar dat bleef onbeslist. Ze konden geen besluit trekken. Pulaski's resten werden opnieuw begraven, de bevindingen van Merbs en Burns geklasseerd als "opinie". Er werd niet veel ruchtbaarheid aan gegeven.

De twijfel over het al dan niet vrouwelijk zijn van Pulaski bleef. Een tijd geleden namen drie jonge wetenschappers de kwestie opnieuw onder de loep. DNA-onderzoek is intussen veel meer geavanceerd, er is veel meer kennis en de technieken zijn ook verbeterd. De drie wetenschappers vroegen en kregen de steun van het Smithsonian Institution.

En dit keer kwam er wél een resultaat. Een positief resultaat: er was wel degelijk een match tussen het skelet in het graf van Pulaski en het DNA uit Polen. Met andere woorden: de stoffelijke resten in Savannah zijn effectief die van Pulaski.

Alleen... het skelet in dat graf is dat van een vrouw. Of toch van iemand die fysiek vrouwelijk kenmerken vertoonde. Was Pulaski een vrouw? Tegelijk zijn in de stoffelijke resten ook veel androgenen (mannelijke hormonen) gevonden, die ervoor zorgden dat hij gezichtsbeharing had en typisch mannelijke kaalheid vertoonde. Was Pulaski misschien interseks, dat wil zeggen dat zijn lichaam zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken vertoont?

Volgens Merbs moest Pulaski's familie bij zijn geboorte een keuze maken. Hij groeide op als man in een militaire familie en ging in het leger. "Ik denk niet dat Pulaski op eender welk moment in zijn leven dacht dat hij een vrouw was", zegt Merbs. "Misschien dacht hij gewoon dat hij een man was, en dat er iets niet klopte."

Meerdere Amerikaanse steden en openbare gebouwen zijn naar Pulaski genoemd. In de staat Illinois is de eerste maandag van maart Casimir Pulaski Day, hij wordt ook elk jaar in oktober herdacht met een grote Pulaski Day Parade in New York. Volgens voorzitter Richard Zawisny zal het nieuwe onderzoek niet zoveel verschil maken voor de nagedachtenis van Pulaski. "In deze tijd denk ik niet dat zoiets voor de meeste mensen iets uitmaakt. Pulaski blijft een Pools-Amerikaanse held."

"America's Hidden Stories: The General Was Female?", wordt op 8 april uitgezonden op Smithsonian Channel. Bekijk hieronder alvast een fragment.

Het uitgebreide verhaal van Charles Merbs kunt u lezen bij ASU Now. Het onderzoek verschijnt binnenkort in het vakblad Journal of Forensic Antropology.